Van speelnatuur maken naar speelnatuur zien

In de LinkedIn groep Jeugd en Groen wordt wat heen en weer geschreven over het onderwerp speelnatuur, o.a. naar aanleiding van het nieuwe weblog Speelnatuur dat Marjan Wagenaar maakte voor een initiatief binnen de provincie Overijssel.
 

Natuurlijke speelplekken in Gelderland

Marjan wees me op het project Cool Nature in mijn eigen provincie Gelderland. Op de websitevan Cool Nature staat: “Op diverse plaatsen in Gelderland komen locaties waar de jeugd op natuurlijke plekken kan ravotten. (…) Projectleider Annika van Dijk legt uit dat Cool Nature afwijkt van de gebruikelijke speelplekken. Er zijn geen schommels en glijbanen en er liggen geen tegels. De bedoeling is juist dat de kinderen natuurlijke materialen gebruiken, zoals takken, zand en water. ”

Hoewel een interessant project komt zo’n manier van presenteren me toch vreemd over. Gelderland is een ontzettend groene provincie. De Veluwe, Betuwe, Achterhoek. Er “komen locaties“? Die zijn er al! Ga het bos in, de hei op, maar: benut ook gewoon die bosjes en braakliggend terrein in de wijk.
 

Wereld op z’n kop

Een voorbeeldje uit mijn eigen gemeente Nunspeet: Vorig jaar werd er door gemeente Nunspeet een serie buurtbijeenkomsten georganiseerd rondom de inrichting van de wijken. Speciale aandacht was er voor het onderwerp speelvoorzieningen, waar de gemeente onderzoek naar had gedaan en in wilde investeren. Blij kondigde de gemeente aan dat er een flink bedrag werd uitgetrokken voor de Belgen buurt waar nu geen speelplaats is. In een stukje groen – een bosje ter groote van een plantsoen – zouden mooie speeltoestellen geplaatst worden van natuurlijke materialen. Een moeder en bewoner uit de betreffende wijk reageerde erg verbaasd en vertelde dat het geld wat haar betreft graag naar verbetering van de speeltuinen in andere wijken kon gaan. Buurtkinderen maken namelijk gebruik van het bosje als mini-crossbaantje, hebben er zelf heuveltjes aangelegd, en ravotten er dagelijks, al jaren.

Ik weet eigenlijk niet wat er met het plan gebeurd is. Het is natuurlijk mogelijk dat de moeder niet namens de andere bewoners sprak, die misschien voor kinderen in de pré-crossbaan leeftijd wel graag een wip-kip wilden hebben. Maar hoe dan ook is zo’n plan wat mij betreft de wereld op z’n kop. Heuveltjes en bomen zouden moeten worden weggehaald om plaats te maken voor natuurlijke speeltoestellen, terwijl de huidige situatie op zichzelf al een natuurlijke speelgelegenheid biedt.
 

Speelnatuur maken of speelnatuur zien

Alle activiteiten die erop gericht zijn om het huidige aanbod en de uitvoering van speeltuintjes te verbeteren is welkom. Maar voor het stimuleren van buitenspel van kinderen, iets wat door o.a. Cool Nature wordt nagestreefd, is meer nodig dan een wilgentenen mini-amfitheater voor die sporadische biologieles in de open lucht. Ik gun elke wijk zo’n pracht-plekje, maar buitenspel gaat toch voor een groot deel over het zien van spelmogelijkheden, ook als je in eerste instantie denkt dat die er niet zijn. Met een speelgoedauto moet je rijden, vooruit of achteruit, dat is het wel zo´n beetje. Ook goed, maar een kind heeft méér nodig. Waar speelnatuur-initiatieven de kinderen mee willen helpen is vrijer te spelen. Geef kinderen natuurlijke materialen en ze gaan zelf bouwen. Ze leren denken buiten kaders, worden creatiever, inventiever, behendiger, socialer. De initiatieven zelf richten zich echter nog vaak op het concept, op de esthetiek. We willen dat kinderen zien dat een tak leuk speelgoed kan zijn, maar stoppen vervolgens een hoop tijd en energie in het neerleggen van die specifieke tak op die specifieke plek. Ook zelf moeten we kennelijk nog ontdekken wat er zo leuk is aan de takken die gewoon voor het oprapen liggen. Een sprong maken van het aanleggen van speelnatuur, naar speelnatuur herkennen in de aanwezige natuur om ons heen.

Ik denk dat er winst is te boeken als de nadruk verschuift naar speelnatuur in het alledaagse. Speelnatuur voor iedereen. We boeken winst als:

• Ouders hun kinderen gewoon iets meer buiten laten spelen en leren spelen. Jong beginnen, ze zelf risico’s laten ontdekken. Eens goed luisteren naar Staatsbosbeheer en lekker wél van de paden af in dat bezoekersbos. 
• Burgers de kinderen wat vrijer laten spelen in plantsoenen (moet ik nog steeds aan wennen!), er hun hond niet laten poepen en geen (bouw)afval op lege terreintjes dumpen.
• Gemeenten ‘lege’ ruimte zoveel mogelijk open, groen en “onbenut” laten en parken en plantsoenen meer speelgeschikt maken of houden (meer stevige bomen en struiken ipv alleen lage prikkelstruiken).

En wellicht boeken we ook winst als programma´s als Cool Nature niet meer onder een provinciaal kopje milieu, klimaat en energie vallen, maar bijvoorbeeld onderhet kopje jeugd. Want daar is het toch eigenlijk om te doen?

 Twittertag: #speelnatuur

De paden op, de lanen in

Een nieuwe wandelroute “Dwars door Gelderland” verbindt verschillende natuurgebieden met elkaar. De 165 km lange route start bij Harderwijk en gaat eerst richting Hulshorst, dan naar beneden via Garderen, langs/door Planken Wambuis, boven Arnhem langs, en dan met een kronkel langs Eerbeek, Dieren, door Doetingchem naar ‘s-Heerenbergh. Ik moet heel eerlijk bekennen dat ik onze provincie niet goed genoeg ken om al de mooie gebieden bij name te kunnen noemen, maar hopelijk is dat allemaal binnenkort te lezen op de website van de wandelroute: www.dwarsdoorgelderland.nl. (Die website is al in de lucht maar biedt – op het moment van schrijven – een nieuwsberichtje over de beste oliebollenbakker in plaats van informatie over Route 1…)

Doe de EHS

Het komt er een beetje op neer dat je met zo’n route ervaart hoe al die gebieden nu of in de toekomst aan elkaar geschakelt zijn in een Ecologische HoofdStructuur. Mooi vind ik dat de tocht voor het grootste deel over onverharde paden gaat, de route in 25 etappes is te downloaden via wandelnet.nl én er een radioprogramma aan wordt gewijd. In dit programma reizen twee (voor mij on)bekende verslaggevers de route per etappe. Het programma start op 9 januari en is elke zaterdag tussen 10.00 en 13:00 uur te horen via Omroep Gelderland. Deze omroep is, samen met Natuurmonumenten en Stichting Wandelplatform LAW de initiatiefnemer acher de samengestelde wandelroute. Het is een samenstelling uit verschillende lange-afstandsroutes.

Laarzen of natte pootjes

Natuurmonumenten organiseert zaterdag 16 janurari een gezamenlijke wandeltocht onder begeleiding, waarbij een begin van de tocht wordt gelopen vanaf Hierden. Geadviseerd wordt waterdichte schoenen of laarzen te dragen. Zie www.natuurmonumenten.nl.

[Info uit: Veluweland]

De twee gezichten van de Rabobank

Sluiting van bankfilialen in kleine kernen

Recent meldde de Rabobank de openingstijden van een drietal filialen in de regio Noordoost Veluwe terug te brengen naar een minimum. Twee kantoren worden geheel gesloten. Een zakelijke beslissing, zo zegt de bank die de afgelopen jaren steeds meer diensten via internet aanbiedt en hiermee het aantal bezoekers van de bankkantoren wist terug te dringen. Heel efficiënt. Maar wel vervelend voor de klanten die nog wél aan het loket (willen) komen. Want internet heeft niet iedereen, en aan telefonische hulp zit een prijskaartje.

Trend

Het is een landelijke trend, zo zegt de bank. En daar hebben ze gelijk in. Al jarenlang trekken verschillende groepen aan de bel – wat zeg ik, een heel klokkenspel wordt geluid. De leefbaarheid in de kleine kernen gaat achteruit, de voorzieningen verdwijnen. De dorpen lopen leeg of mensen zijn er weinig meer actief – ze werken, consumeren en ‘socialiseren’ in de stad verderop. Dus elke balie, of dat nu die van de lokale bakker is of van een bank, heeft moeite om open te blijven. Elke ondernemer neemt hierin zijn eigen beslissingen. De een wat socialer dan de ander.

Reacties

De beslissing van de Rabobank treft vijf kernen van de gemeenten Nunspeet, Elburg en Oldebroek. Ondernemers(verenigingen) in de verschillende kernen probeerden in gesprek met de bank naar oplossingen te zoeken. Maar zonder succes (Veluweland 19 nov 2009). Inmiddels is in Oldenbroek door burgers een handtekeningenactie gestart. Eén van de initiatiefgroepleden is Willem van Hattem, 20 jaar lang directeur van het bankkantoor in Oldebroek. Context van de reacties in Oldenbroek is overigens dat slechts 5 jaar geleden de lokale onafhankelijke bank fuseerde met de Rabobank, volgens de actievoerders onder voorwaarde dat de continuïteit van bankdiensten in stand bleef. Rabobank zegt hierover niets zwart op wit te hebben (Veluweland 25 nov 2009). Enerzijds betekent dit natuurlijk niet dat deze voorwaarde niet is besproken. Anderzijds zegt het wel dat, wanneer dit werkelijk één van de voorwaarden voor fusie was, de lokale bank hier weinig serieus mee om is gegaan door niets vast te leggen.

Coöperatieve kant

Dinsdag meldde de regionale krant Veluweland overigens dat de Rabobank in de regio binnenkort overstapt naar een bestuur volgens directiemodel. Dit brengt een risico met zich maar dat directeuren en te zakelijke houding aannemen. Een Ledenraad moet er daarom voor zorgen dat de bank haar coöperatieve kant behoudt. Die Ledenraad heeft de regio al, aldus algemeen directeur Jan Smit, “dus daar hebben we nu voordeel van.” Of en wat die Ledenraad heeft kunnen betekenen in de beslissing rondom sluiting van kantoren is me niet duidelijk.

Over de strategie van het regiokantoor zegt directeur Smit: “We streven naar een open contact. Wanneer leden met een probleem worstelen vragen we ze contact met ons op te nemen. We streven tevens naar maatwerk.” Dit klinkt wel mooi, maar is minder te rijmen met de grotere fysieke afstand die de bank schept met een groot deel van haar klanten. Wat betreft veel bewoners en ondernemers in de kleine kernen lijkt het coöperatieve gezicht van de bank in elk geval sterk verminderd.

Zelfs het spreekuur in het bejaardencentrum verdwijnt. Wanneer het voor Rabobankklanten niet al te ver reizen is naar de grotere kantoren om daar hun bankzaken te regelen, is het andersom voor bankpersoneel ook weinig moeite om dat spreekuur open te houden. Kantoorkosten heb je dan nog steeds uitgespaard.

Maatschappelijk verantwoord ondernemen

In reactie op de commotie rondom de sluitingen laat de Rabobank weten de dorpen al een flink eind tegemoet te komen door niet alle kleine kantoren te sluiten. Wanneer alleen naar de bedrijfseconomische aspecten wordt gekeken zouden alle 5 filialen de deuren sluiten en alleen de kantoren in Nunspeet en Elburg zelf open blijven, aldus een woordvoerder.

Dat kan waar zijn, maar zelfs mét de huidige financiële kosten van de kleine kantoren maakte de bank in ‘crisisjaar’ 2008 nog een winst van 2,8 miljard. Een organisatie die zich op allerlei manieren wil profileren als maatschappelijk verantwoord ondernemer kan zich misschien bij een dergelijke winst neerleggen en nieuwe efficiencyslagen achterwege laten. Vooral wanneer het voorzieningenniveau op het platteland een thema is waarvoor de bank wel drie fondsen ter beschikking stelt! Kijkt maar eens in de Kansenkaart voor het Platteland van Movisie, waar de Rabobank met haar fondsen in het subsidielijstje prijkt…

Gemeente

Zodra de gemeente Elburg van de voornemens van de bank op de hoogte was verstuurde zij een brief waarin zij haar bezorgdheid uitte en de bank vroeg de plannen nog eens te heroverwegen. “Wij wachten nog op een reactie. Meer kunnen wij niet doen”, reageerde de betreffende wethouder richting pers. Zelf lijkt me dat een vrij zwakke reactie. Uiteraard kan de gemeente niet heel direct het beleid van een commerciële onderneming beïnvloeden, maar een sterkere verdediging van de leefbaarheid in de kernen zou mooi zijn. Zelf geeft de gemeente al wel een denkrichting voor oplossingen aan: “Wellicht is er een creatieve oplossing mogelijk in de vorm van een bepaalde samenwerking met een andere partij. Denk aan een loket voor bankzaken in een winkel.”

Heel goed! Dat lijkt mij een mooie klus voor gemeente en ondernemers om verder uit te zoeken, mogelijk met betrokkenheid van burgers en andere partijen. Vast wel een Movisie of ander bureau dat hen daarbij wil helpen.

Het zou de Rabobank sieren zich als ondernemer én cruciale speler binnen de lokale economie vanaf de start aan te schuiven bij dat overleg. Doet zij dat niet, misschien dat gemeente en ondernemers dan eens subsidie kunnen aanvragen… bij een van die Rabofondsen voor lokale voorzieningen?

Huys de Zyp – Geldersche Streeckproducten

Gisteren werd de nieuwste editie van Mooi Nederland bezorgd, het kwartaalblad van Geldersch Landschap / Geldersche Kasteelen. Leuk nieuwtje: onder de naam Huys de Zyp zullen streekproducten van Gelderse bodem verkocht worden. “Van kazen tot fruit en heidebriketten, allemaal afkomstig van landgoederen, tuinderijen, boomgaarden en terreinen die Geldersch Landschap en Geldersche Kasteelen.”  De naam Huys de Zyp verwijst naar Huis Zypendaal (spreek uit: Siependaal) in Arnhem waar het hoofdkantoor van GLGK gevestigd is.

Verkoop van de streekproducten gebeurt niet alleen aan begunstigers van de organisatie, maar aan een ieder die geïnteresseerd is. Wat dat betref zet GLGK dit verkoopkanaal dus niet in om de band te verstevigen tussen het financieren van landgoederen en profiteren van de producten die dit land oplevert.

Huys de Zyp begint met het aanbieden van streekproducten op kleine schaal, maar langzaam zal het aanbod van producten worden uitgebreid. Bestellen kan via de website www.huysdezyp.nl of telefonisch. Producten worden aan huis geleverd door medewerkers van de organisatie. Wellicht komt daar nog verandering in wanneer de productie (en afname) groeit. Of misschien is verkoop via Gelderse VVVs en andere winkels, café’s en restaurants een optie, ook om de link met de streek zichtbaar en proefbaar te maken.